ΣΤΟΙΧΕΙΑ-ΣΟΚ ΓΙΑ ΤΟ ΠΩΣ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΕΡΓΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ του ΕΣΠΑ

Εργα του ΕΣΠΑ αξίας 9 δισ. ευρώ διαχειρίζονται -ανεπιτυχώς- 49 φορείς που αξιολογήθηκαν ως «υψηλής επικινδυνότητας» καθυστερώντας πάρα πολύ τις επενδύσεις, ενώ έως και 2 χρόνια χρειάζεται ένα έργο από τη στιγμή που ξεκινά μέχρι να δώσει την πρώτη δαπάνη λόγω διαχειριστικών λαθών αλλά και ενός δαιδαλώδους θεσμικού πλαισίου που πρέπει να αλλάξει άμεσα. Στους επικίνδυνους φορείς περιλαμβάνονται κάποια από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της χώρας (Αριστοτέλειο, Μετσόβιο), η Αττικό Μετρό, η ΤΡΑΜ, η ΕΡΓΟΣΕ, η ΕΘΕΛ, περιφέρειες, υπουργεία αλλά και ο ΟΑΕΔ.Η έκθεση περιγράφει με γλαφυρά παραδείγματα πώς το κάθε έργο κάνει... γύρο σε έναν δαίδαλο φορέων που τριπλασιάστηκαν σε σχέση με αυτούς που είχε το Γ' ΚΠΣ και έτσι «ένα ολόκληρο σύστημα ασχολείται με το να περιφέρει πόρους αντί να ασχοληθεί με την υλοποίηση των έργων».Τα στοιχεία-σοκ για το πώς γίνονται τα έργα στην Ελλάδα περιλαμβάνονται στην αναλυτική μελέτη για τον νέο επιχειρησιακό σχεδιασμό του ΕΣΠΑ που εκπονήθηκε από την ομάδα εργασίας που δημιούργησε η Ειδική Γραμματέα ΕΣΠΑ και παρουσιάστηκε την προηγούμενη εβδομάδα στους εκπροσώπους της Ε.Ε. Γιοχάνες Χαν και Χορστ Ράιχενμπαχ, αλλά και στη διάσκεψη των προέδρων του προγράμματος.Η μελέτη αναφέρει ότι:* Ο μέσος χρόνος από την ένταξη ενός έργου έως τη δημοπράτησή του είναι 159 ημέρες. Ειδικά στο Πρόγραμμα (ΠΕΠ) Αττικής απαιτούνται κατά μέσο όρο 221 ημέρες. Από τη δημοπράτηση έως τη σύμβαση είναι 190 ημέρες (για το ΠΕΠ Αττικής είναι 258 ημέρες). Από τη σύμβαση έως την πρώτη πληρωμή μεσολαβούν 207 ημέρες (για το ΠΕΠ Αττικής ο χρόνος φτάνει τις 182 ημέρες).Με άλλα λόγια, ένα μέσο έργο στην Αττική χρειάζεται δύο χρόνια από την ένταξή του μέχρι να δώσει την πρώτη πληρωμή, ενώ στο σύνολο των περιφερειών απαιτείται 1,5 χρόνος.Στη μελέτη επισημαίνεται ότι «είναι εμφανής η μεγάλη απόκλιση στους χρόνους μεταξύ των σταδίων "ένταξη - νομική δέσμευση - πληρωμή", όχι μόνο μεταξύ των επιχειρησιακών προγραμμάτων, που θα ήταν λογικό να υπάρχει, αλλά ακόμη και μεταξύ του ίδιου κωδικού.Ως παράδειγμα φέρει τα έργα σχολείων. Καταγράφεται μέχρι και τριπλάσια απόκλιση χρόνου, η οποία οδηγεί στο συμπέρασμα ότι «δεν φταίει πάντα το θεσμικό πλαίσιο και οι αδειοδοτήσεις για τις καθυστερήσεις στην υλοποίηση ενός έργου. Ο τρόπος διαχείρισης του έργου από τη διαχειριστική αρχή και τον δικαιούχο της πράξης είναι κρίσιμος».Ως γενικό συμπέρασμα αναφέρει ότι οι πολύ μεγάλοι χρόνοι σε όλα τα στάδια υλοποίησης ενός έργου θέτουν επί τάπητος αυτό που αποτελεί και στόχο του Μνημονίου, δηλαδή την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου (διαδικασία αδειοδοτήσεων, απαλλοτριώσεων και παραγωγής δημοσίων συμβάσεων).* Είναι πολλοί και μεγάλοι οι ονομαζόμενοι στην έκθεση «αδύναμοι κρίκοι» στην αλυσίδα διαχείρισης του ΕΣΠΑ. Κατηγοριοποιήθηκαν σε αυτούς που καθυστερούν πιο πολύ από τον μέσο όρο και λέγονται «αδύναμοι φορείς διαχείρισης» και όσοι έχουν και πολύ μεγάλη καθυστέρηση, αλλά και υλοποιούν μεγάλα έργα και τους κατατάσσουν στην κατηγορία των «επικίνδυνων τελικών δικαιούχων».Από 3.000 τελικούς δικαιούχους, 41 διαχειρίζονται 899 έργα αξίας 9 δισ. ευρώ που παρουσιάζουν υψηλό δείκτη επικινδυνότητας, 71 διαχειρίζονται 599 έργα (1,2 δισ. ευρώ) με δείκτη μέτριας επικινδυνότητας και 7 είναι μέτριας επικινδυνότητας και διαχειρίζονται έργα 480 εκατ. ευρώ.Η αξιολόγηση γίνεται με έναν μαθηματικό τύπο, ο οποίος σταθμίζει τη διάρκεια κάθε έργου και την αξία των επενδύσεων.Στις δύο αυτές κατηγορίες «αδύναμων κρίκων» θα επικεντρωθεί η ΜΟΔ Α.Ε. και η Ομάδα Δράσης με στόχο την επιτάχυνση του ΕΣΠΑ.Σε επίπεδο προγραμμάτων υπουργείων και περιφερειών, καθυστερήσεις πάνω από τον μέσο όρο παρατηρούνται στα προγράμματα Περιβάλλον, Ψηφιακή Σύγκλιση, Αττική, Δ. Μακεδονία και Στ. Ελλάδα.